DLA PROZAIKÓW

Christine

DLA PROZAIKÓW

ćwiczenia i rady z książki Gary Provost, Make you words work. Proven Techniques for Effective Writing, for Fiction and Nonfiction.

1. styl = czyli jak to powiedzieć, nie tylko co.

- wielosłowie i nadmiar słów niepotrzebnych to istotny problem. należy unikać zbędnych słów, redundancja

- unikać słów bezcelowych

- unikać słów słabych - np. zamiast powiedzieć "szybko wyciągnąć" lepiej powiedzieć "wyrwać" , zamiast "mocno zamknąć" lepiej "zatrzasnąć"

- unikać strony biernej a używać czynnej. piszemy raczej o ludziach niż o obiektach. nawet jeśli jest to opis.

- nalezy być konkretnym, np. zamiast mówić "pies" lepiej powiedziec "pudel", "kabriolet" zamiast "samochód". opisywany obiekt lepiej przemawia do wyobraźni

- zamist dodatkowego przymiotnika lepiej użyć silniejszego czasownika,

- mówić rzeczy w sposób pozytywny.

- zamiast mówić lepiej pokazać. zamiast przymiotników lepiej używać czasowników. zamiast powiedziec - " mężczyzna był okrutny" lepiej powiedzieć że "mężczyzna bił swoje psy"

- unikać cliche słownych, lepiej zamienić je na wlasne, wymyślone

- unikać pakietów słownych: i was feeling strangly tired, by all rights.. unikać wytartych frazeologizmów

- pokazać działanie zmysłów - czy bohater wydaje jakieś dźwieki, pachnie dezodorantem, śmierdzi papierosami, jakie ma nawyki,

- ustawiać zdania we właściwej kolejności.zachować logikę! niby gramatyka pozwala na przestawne konstrukcje ale lepiej zachować logikę : np.

zamiast : Jacek wyskoczył z okna gdy zrozumiał że budynek płonie

lepiej : Gdy Jacek zrozumiał że budynek płonie, wyskoczył z okna

- emfatyczne słowa stawiać na końcu, podobnie zaakcentowanie, podkreślenie

- ostrożnie stosować słowa nowe, slangowe, żargon, aby nie doprowadzić do przesady, muszą też one służyć czemuś, muszą spełniać swoje zadanie (np charakterystyka), jeśli nie spełniają, usunąć

- nie staraj się na siłę tworzyć własny styl, to przychodzi z czasem. styl oryginalny nie może zaciemniać przekazu powieści

- keep it simple, zachowaj prostotę. spróbuj używać mniejszej ilości przymiotników, odnajdywać bardziej odpowiednie i precyzyjne czasowniki i rzeczowniki

ćw. przeczytać Summing up by Sommerset Mougham, oraz Eudora Welty, One Writer's beginings

- gramatyka - przestrzegać reguł ale nie być ich niewolnikiem. mieć ucho do języka.

- używaj zdań o różnej długości, tak aby nie brzmiały monotonnie, aby były przyjemne dla uszu

- używaj zdań o zmiennej konstrukcji

- używaj paralelnych konstrukcji gdy chcesz wzmocnić jakiś efekt, coś podkreślić, podobieństwo, powtarzalność, to w porządku, ale nalezy unikać przesady

- czytaj na głos to co napisałeś

- używaj pełnych zdań często. fragmentów zdań urwanych - rzadko

- nie powtarzaj niespotykanych wyrazów zbyt blisko siebie, to wybije czytelnika z rytmu, nagle zda sobie sprawę że czyta, wyjdzie ze świata powieści bo przyłapie pisarza na pisaniu. przyciągnie uwagę jego mało znane słowo które już gdzieś słyszał. słowa potoczne, zwykłe nawet powtarzane b często i blisko , nie przyciągają aż tak uwagi czytelnika

2. tempo (pace), rytm powieści

- unikaj niepotrzebnych słów które zwalniają rytm powieści

- początek - zainteresuj czytelnika i spraw aby czytał dalej

- jeśli w powieści nic się nie dzieje - to nie ma o czym pisać! pisz o tym co się dzieje, nawet opis musi czemuś służyć

musi się coś dziać. musi być akcja inaczej zwalnia to tempo prozy.

- zachowaj proporcje pomiędzy wydarzeniami w powieści i dodatkowymi informacjami

ćw. weź tekst i podkreśl w nim wydarzenia. to może być twój tekst, albo cudzy. potem policz je.

ćw. weź cudzy tekst uznanego pisarza i zrób listę rzeczy które bohater robi i którymi jest. napisz fragment o tej samej ilosci: to czy bohater jest, to co bohater robi

ćw. napisz profil przyjaciele na tej samej zasadzie, o podobnej jak wyżej długości i układzie: robić, być

- transition, przejście z jednego tematu do drugiego, z jednej sceny do innej. powinno być niezauważalne, gładkie.

NIE używać długich przejść, krótkie przejścia wystarczą aby pokryc także bardzo długi okres czasu. to nie ma znaczenia dla czytelnika.

(A story is not everything that happened. It is everything important that happened. An article is not everything that is true. It is every important thing that is true. )

- nie pisz całej sceny jeśli wystarczy tylko przejście. jeśli nic się nie zdarzyło to trzeba to ominąć. np. opowiadanie gdy ktoś podróżuje - ważne jest to co się zdarzyło w pewnych miejscach, podróż trzeba ominąć jeśli nic ona nie wnosi do powieści, i nie opisuje jakoś bohatera.

(when u write the story leaves out the boring stuff - gdy piszesz opowieść wyrzuć wszystko to co nudne)

- nie tłumacz jeśli nie musisz. nie trzeba próbować tłumaczyć gdy po prostu można stwierdzić.

chyba że jest coś co rzeczywiście trzeba wytłumaczyć, albo gdy przejście jest mało widoczne, trzeba wrocić i dodać bohaterowi jakąś cechę, albo opis, na pozostałych stronach powieści aby urealnić to późniejsze przejście. wtedy czytelnik zaakceptuje je bez pytań i przejście będzie dobre.

- nie używaj przejść aby zataić informację: jesli powie się, że Sam wsiadł do samochodu i pojechał do kościoła, a potem, że po wyjściu z kościoła Sam poczuł że powtarza się atak taki jaki miał wcześniej w drodze do kościoła, to czytelnik poczuje się oszukany bo wcześniej nie powiedziano mu o tym, że coś się stało w drodze do kościoła. .. przejście - Sam przyjechał samochodem do kościoła - zakłada bezwypadkową podróż.

- nie używaj przejść które wprowadzają czytelnika w stan roztargnienia, odwracają uwagę. niech będą one proste i bez zbędnych szczegółow.

np. rozmowa, Linda rozmawia z Janem , Jan ma pójść do June bez Lindy. jak pozbyć się Lindy?

np. Linda została zawołana do pokoju obok aby zagrać w szachy. A tymczasem Jan skierował się do salonu gdzie czekała June.

trzeba wyrzucić tu grę w szachy. bo niepotrzebnie odrywa uwagę czytelnika od rozmowy Jana i June.